Ψυχοθεραπεία Παιδιών & Εφήβων

Αν και η αυθόρμητη απάντηση των περισσοτέρων θα ήταν «ναι», ωστόσο πολλές από τις ερωτήσεις που τα παιδιά θέτουν, μας προκαλούν αμηχανία για το πώς, ακόμη και για το αν θα πρέπει να τις απαντήσουμε.

Οι γονείς συχνά αναρωτιούνται αν και με ποιον τρόπο θα πρέπει να αποκριθούν σε ερωτήσεις των παιδιών που μοιάζουν «αταίριαστες» με την ηλικία τους, τις οποίες δεν είναι προετοιμασμένοι να ακούσουν, πόσο μάλλον να απαντήσουν.

Απορίες σχετικά με την ανατομική διαφορά των φύλων, την προέλευση των μωρών, τι σημαίνει έκτρωση, γύρω από το θάνατο και πλείστες άλλες ερωτήσεις που μας δυσκολεύουν και που καταλήγουμε να τις αποφεύγουμε με το να αλλάζουμε θέμα, να παραπέμπουμε στον άλλο γονιό για απάντηση, κάποιες φορές και να τα αποπαίρνουμε, δηλώνοντας ότι «θα μάθουν όταν μεγαλώσουν».

Συχνά η ανησυχία σχετικά με το αν η απάντηση που θα δώσουμε είναι η ενδεδειγμένη, μας αποτρέπει από το να προσπαθήσουμε να δώσουμε στο παιδί την πληροφόρηση που αποζητά. Ωστόσο θα πρέπει να θυμόμαστε ότι εφόσον δημιουργηθεί μια απορία στο μυαλό του παιδιού, δεν είναι εύκολο να ξεχαστεί, όσο κι αν το επιθυμούμε. Το ερώτημα θα πρέπει να απαντηθεί «κάπως», ακόμη κι αν η πηγή της πληροφόρησης είναι ένα «μείγμα» που προκύπτει από την αντίδρασή μας, συμπληρώνεται με τη συμβολή της φαντασίας, καθώς και με κάποια μισόλογα που θα αποσπάσει από κάποιο πρόσωπο του περιβάλλοντος και τα οποία θα προσπαθήσει να ταιριάξει με έναν τρόπο που να βγάζει νόημα.

Το σίγουρο λοιπόν είναι ότι όσο κι αν μας δυσκολεύει η θέση του να δώσουμε μια εξήγηση για πράγματα που κάποιες φορές δεν κατανοούμε ούτε εμείς οι ίδιοι, η στάση της αποφυγής δεν θα καταστείλει τη φυσική περιέργεια του παιδιού, το οποίο θα αποζητήσει να καλύψει το κενό, με όποιο μέσο υπάρχει διαθέσιμο.

Άλλωστε, κάθε τέτοιο αίτημα του παιδιού, αποτελεί και μια απόπειρα επικοινωνίας. Είναι σημαντικό να αισθάνεται ότι είμαστε διαθέσιμοι και εμπιστεύσιμοι ως πηγή πληροφόρησης. Εξασφαλίζουμε έτσι ότι θα επιλέγει να στραφεί σε εμάς και στο μέλλον για να λύσει απορίες και κατ’ επέκταση να μοιραστεί συναισθήματα ή κάτι που το απασχολεί. Όταν κλείνουμε τις γέφυρες επικοινωνίας αποφεύγοντας μια προσωρινή δυσκολία, δημιουργούμε ένα κακό προηγούμενο στην επικοινωνία μαζί του, χάνοντας παράλληλα την ευκαιρία να ελέγξουμε με τι «υλικό» θα επιλέξει να ικανοποιήσει την περιέργεια του. Αναλογιζόμενοι αυτό το ενδεχόμενο, ίσως η δική μας «αδέξια» και μη επαρκώς μελετημένη απάντηση να μην είναι και τόσο κακή τελικά.

Φώνη Τζιτζιμίκα, Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος

Υπάρχουν πολλοί τρόποι που το παιδί μπορεί να εκδηλώσει τη ζήλια του. Το να πειράζει ή ενίοτε και να χτυπά το αδερφάκι, είναι ίσως ο πιο προφανής τρόπος να εκδηλώσει τα αρνητικά του συναισθήματα. Την ίδια στιγμή η αγκαλιά, μέσα στην οποία το μικρότερο αδερφάκι ασφυκτιά ή το πολύ δυνατό, τρανταχτό φιλί, είναι ίσως ένας τρόπος συγκάλυψης μιας έντασης που βιώνει σε βάρος του νέου μέλους και η οποία εκφράζεται μέσα από το προκάλυμμα της υπερβολικής αγάπης. Τα ξαφνικά παράπονα και η μη εμφανώς δικαιολογούμενη γκρίνια, τα πείσματα και τα ξεσπάσματα θυμού είναι επίσης ένα δείγμα πιθανής ζήλιας την οποία δεν έχει καταφέρει να επεξεργαστεί. Αλλά και οι τάσεις παλινδρόμησης, αναφορικά με κατακτήσεις τις οποίες μοιάζει να έχει ξεχάσει- όπως όταν αποζητά ξανά μπιμπερό ή πιπίλα, όταν περιμένει από τον γονιό να το ταΐσει, όταν ζητά να κοιμηθεί με τους γονείς το βράδυ, όταν εμφανίζεται πιο ευάλωτο σε σχέση με τον αποχωρισμό, όταν έχει ατυχήματα ως προς την τουαλέτα, ακόμη και μικροί φόβοι που μπορεί να εμφανίσει ξαφνικά – για το σκοτάδι, για κάποιο ζώο. Όλα τα παραπάνω αποτελούν συχνά ενδείξεις της ζήλιας του, που ως μη αποδεκτή βρίσκει διέξοδο σε συμπεριφορές και αντιδράσεις που εξυπηρετούν την συναισθηματική αποφόρτιση καθώς και τη φαντασίωση ότι αν εμφανιστεί ως αδύναμο μπορεί τελικά να διεκδικήσει κι εκείνο από τους γονείς όσα μοιάζει να απολαμβάνει το μικρότερο αδερφάκι, ακριβώς επειδή «δεν μπορεί».

Φώνη Τζιτζιμίκα, Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος

Η ψυχοθεραπεία παιδιών αξιοποιεί την έμφυτη τάση τους να επικοινωνούν μέσω του παιχνιδιού. Μην έχοντας ακόμη αναπτύξει επαρκώς την λεκτική ικανότητα, τα παιδιά τείνουν να αναπαριστούν τα συναισθήματα, τις δυσκολίες, τις σκέψεις και τους προβληματισμούς τους μέσα από μοτίβα παιχνιδιού, αποκαλύπτοντας τι είναι αυτό που τα δυσκολεύει.

Η παροχή ενός σταθερού πλαισίου συνεργασίας (τήρηση συγκεκριμένης μέρας και ώρας, σταθερού χώρου, ιδιωτικότητα συνεδρίας χωρίς εξωτερικές παρεμβολές) αλλά και η σχέση εμπιστοσύνης με τον θεραπευτή, δίνουν την ευκαιρία στο παιδί να εκφράσει και να επεξεργαστεί τα άγχη του, ώστε να μην γίνονται εμπόδιο στην καθημερινή του λειτουργικότητα και στις σχέσεις με τους γύρω.

Φώνη Τζιτζιμίκα, Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος

Οι γονείς ενημερώνονται ανά διαστήματα σχετικά με τη γενική εικόνα της συνεργασίας του θεραπευτή με το παιδί καθώς και για τα θέματα που επεξεργάζονται. Το παιδί είναι ενήμερο σχετικά με την προοπτική αυτών των συναντήσεων, καθώς και με το είδος της πληροφόρησης που λαμβάνουν οι γονείς, ώστε η μεταξύ τους επικοινωνία να μην λειτουργήσει ανασταλτικά ως προς την εμπλοκή του στη διαδικασία και την αυτό-αποκάλυψη του.

Φώνη Τζιτζιμίκα, Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος

Οι ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες δεν έχουν τη μορφή μαθήματος και η πορεία δεν είναι γραμμική. Η πολύ συχνή πληροφόρηση και η βήμα-βήμα παρακολούθησή τους από τον γονιό, δεν αφήνει χώρο στο παιδί και τον θεραπευτή να αναπτύξουν μια αυθεντική σχέση εμπιστοσύνης όπου εκείνο να βιώσει την ώρα της συνεδρίας ως δικό του χώρο και χρόνο, τον οποίο θα αξιοποιήσει για να εκφράσει ελεύθερα δυσκολίες και άγχη με τη λιγότερη δυνατή λογοκρισία.

Φώνη Τζιτζιμίκα, Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος

Σημαντικό κομμάτι της διαδικασίας αλλά και του υποστηρικτικού ρόλου του γονιού είναι ο σεβασμός στην ιδιωτικότητα του παιδιού. Εκείνο μπορεί να μοιράζεται σκηνές ή συναισθήματα από τα όσα διαμείβονται στη συνεδρία αλλά αυτό καλό είναι να αποτελεί επιλογή του παιδιού και όχι αίτημα του γονιού.

Φώνη Τζιτζιμίκα, Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος

Η συνεργασία των γονιών είναι απαραίτητη στο να υποστηρίξουν τη διαδικασία, όχι μόνο πρακτικά-τήρηση ώρας και μέρας ραντεβού του παιδιού, έγκαιρη ενημέρωση του θεραπευτή για προγραμματισμένες απουσίες – αλλά και στο να ανακαλύψουν πώς εκείνοι συμβάλλουν και μπορούν να συνεισφέρουν στην βελτίωση των δυσκολιών του παιδιού. Μέσα από τη συμβουλευτική υποστήριξη έχουν την ευκαιρία να κατανοήσουν τη φύση των δυσκολιών του παιδιού, και να υιοθετήσουν εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης, λειτουργώντας ως σύμμαχοι στο έργο του θεραπευτή.

Φώνη Τζιτζιμίκα, Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος